Türk Ceza Kanunu’nun 191. maddesi, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden, bulunduran ya da kullanan kişilere yönelik hükümleri düzenler. Bu madde, uyuşturucu madde ile doğrudan teması olan ancak ticaret amacı gütmeyen bireyleri hedef alır. Amaç, bu kişileri doğrudan hapis cezasına göndermek yerine tedavi ve rehabilitasyon sürecine yönlendirmektir.

TCK 191/1’e Göre Suçun Tanımı

TCK 191/1 kapsamında suç sayılan fiiller şunlardır:

• Kullanmak amacıyla uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak
• Kullanmak amacıyla uyuşturucu veya uyarıcı madde kabul etmek
• Kullanmak amacıyla uyuşturucu veya uyarıcı madde bulundurmak
• Doğrudan uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak

Bu fiillerin amacı kamu sağlığını korumak olup, ticaret veya başkalarına temin etme amacı bulunmasa da suç olarak kabul edilir.

TCK 191/1’e Göre Ceza

Kanuna göre, bu fiilleri işleyenler hakkında iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası öngörülmektedir. Ancak yasa koyucu, bu kişilerin topluma kazandırılması amacıyla cezanın infazından önce tedavi ve denetimli serbestlik uygulamasına öncelik vermektedir.

Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (KDAE) – TCK 191/2

TCK 191/2’ye göre, şüpheli hakkında CMK m.171’deki şartlar aranmaksızın kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilebilir. Bu erteleme süresi 5 yıldır ve Cumhuriyet Savcılığı kararı ile uygulanır.

Erteleme süresi boyunca:

• Şüpheli, denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulur.
• Gerekirse tedavi altına alınır.
• En az yılda iki kez sağlık kurumuna sevk edilerek uyuşturucu kullanıp kullanmadığı kontrol edilir.

Denetimli Serbestlik ve Tedavi Süreci – TCK 191/3

• En az 1 yıl denetimli serbestlik uygulanır.
• Bu süre en fazla 2 yıl daha uzatılabilir.
• Cumhuriyet Savcısı, yükümlülüklere uyulup uyulmadığını sürekli denetler.
• Tedaviye ihtiyaç duyulursa kişi sağlık kuruluşlarına yönlendirilir.

İhlal Durumu – TCK 191/4 ve 191/5

Aşağıdaki haller ihlal olarak değerlendirilir:

• Denetimli serbestlik yükümlülüklerine uymamakta ısrar
• Tekrar uyuşturucu satın almak, kabul etmek veya bulundurmak
• Tekrar uyuşturucu kullanmak

Bu durumda kamu davası açılır. Ancak ihlal fiilleri ayrıca cezalandırılmaz; yalnızca ertelemenin kaldırılması sonucunu doğurur.

Tekrar Suç İşlenmesi – TCK 191/6

Kamu davası açıldıktan sonra yeniden aynı suçu işleyen kişiler için ikinci kez kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilemez. Bu durumda, hapis cezasının infaz süreci başlar.

Şartlara Uyulması Halinde Sonuç – TCK 191/7

Şüpheli, erteleme süresi boyunca yükümlülüklerini yerine getirirse, kamu davası açılmaz ve dosya kovuşturmaya yer olmadığı kararı ile kapatılır.

Madde 188 ve 190 ile İlişkisi – TCK 191/8

Eğer kişi hakkında TCK 188 (uyuşturucu imal ve ticareti) veya TCK 190 (kullanmayı kolaylaştırma) maddelerinden dava açılmış ancak olayın sadece kullanma amacı taşıdığı anlaşılmışsa, TCK 191 hükümleri uygulanır ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilebilir.

Cezanın Artırıldığı Haller – TCK 191/10

Uyuşturucu madde kullanma fiili şu yerlerde veya yakınında işlenirse ceza yarı oranında artırılır:

• Okul
• Yurt
• Hastane
• Kışla
• İbadethane
• Bu yapıların 200 metre yakın çevresi

Bu düzenleme ile kamusal alanlarda uyuşturucu kullanımının caydırılması amaçlanmıştır.

Etkin Pişmanlık Hükümleri – TCK 192

• Kişi, yetkili makamlar suçu öğrenmeden önce uyuşturucu temin ettiği kişiyi ve yeri bildirirse ceza verilmez.
• Soruşturma başlamadan önce sağlık kuruluşuna başvurarak tedavi talebinde bulunursa da ceza verilmez.
• Suç öğrenildikten sonra yapılan yardımlar, cezada indirim sebebidir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. TCK 191/1 kapsamındaki suç nedir?
Kullanmak için uyuşturucu madde satın almak, kabul etmek, bulundurmak veya doğrudan kullanmaktır.

2. Uyuşturucu kullanan biri doğrudan cezaevine girer mi?
Hayır. Genellikle kamu davasının açılması ertelenir ve denetimli serbestlik uygulanır.

3. Tedavi olmak isteyen kişiye ceza verilir mi?
Hayır. Soruşturma başlamadan önce tedavi talebinde bulunursa ceza verilmez.

4. Aynı suçu tekrar işleyen kişi KDAE’den yararlanabilir mi?
Hayır. İlk davadan sonra yeniden aynı fiil işlenirse erteleme uygulanmaz.

5. Ceza hangi durumlarda artırılır?
Okul, hastane, ibadethane gibi alanlarda veya yakın çevresinde işlenirse ceza yarı oranında artırılır.

Sonuç

TCK 191/1 maddesi, kullanıcıları doğrudan hapis cezasına göndermek yerine tedavi ve topluma kazandırma odaklı bir yaklaşım benimser. Ancak yükümlülüklere uymamak, tekrar suç işlemek veya kamusal alanlarda uyuşturucu kullanmak cezai yaptırımların ağırlaşmasına neden olur.

Uyuşturucu ile ilgili soruşturmalarda hem hukuki hem de sağlık desteği almak, sürecin doğru yönetilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle alanında uzman bir ceza avukatı ile çalışmak hak kayıplarının önüne geçecektir.