İş hukukunun en çok merak edilen konularından biri kıdem ve ihbar tazminatıdır. Hem işverenler hem de çalışanlar bu hakların hangi durumlarda doğduğunu ve nasıl hesaplandığını sıkça araştırmaktadır. Bu makalede, kıdem ve ihbar tazminatıyla ilgili en sık sorulan soruları yanıtladık.

1. Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, işçinin belli bir süre aynı işyerinde çalıştıktan sonra iş sözleşmesinin belirli şartlarda sona ermesi durumunda işveren tarafından ödenen tazminattır. Bu tazminat, işçinin çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplanır.

2. Kıdem Tazminatına Hak Kazanmak İçin Şartlar Nelerdir?

Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için:

• İşçinin en az 1 yıl aynı işverene bağlı olarak çalışmış olması,
• İş sözleşmesinin işveren tarafından haksız nedenle feshedilmesi veya
• İşçinin istifası bazı haklı nedenlere dayanıyorsa (örneğin mobbing, sağlık sorunları),
• Kadın işçinin evlendikten sonraki 1 yıl içinde işten ayrılması,
• Erkek işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılması,
• İşçinin emekliliğe hak kazanması (prim ve yıl şartını sağlaması),
  gerekmektedir.

3. İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin feshi halinde taraflardan birinin (işveren ya da işçi), diğer tarafa yasal sürede bildirimde bulunmadan sözleşmeyi sonlandırması durumunda ödemek zorunda olduğu tazminattır.

4. İhbar Süreleri Ne Kadardır?

İşçinin kıdem süresine göre belirlenen ihbar süreleri şunlardır:

• 0 – 6 ay: 2 hafta
• 6 ay – 1,5 yıl: 4 hafta
• 1,5 yıl – 3 yıl: 6 hafta
• 3 yıldan fazla: 8 hafta

Bildirim yapılmazsa bu süreler kadar ücret ihbar tazminatı olarak ödenir.

5. Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan İşçi Tazminat Alabilir mi?

İstifa eden işçi normal şartlarda kıdem ve ihbar tazminatı alamaz. Ancak istifa, haklı bir nedene dayanıyorsa (örneğin sağlık, mobbing, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı), işçi kıdem tazminatı alabilir. Bu durumda genellikle ihbar tazminatı doğmaz.

6. Tazminat Hesaplamasında Neler Dikkate Alınır?

Tazminat hesaplamasında aşağıdaki kalemler dikkate alınır:

• Brüt maaş
• Yol, yemek, prim gibi düzenli ödenen yan haklar
• Çalışma süresi (yıl bazında)

İkramiye, fazla mesai gibi ödemeler genellikle dahil edilmez ancak duruma göre değerlendirilir.

7. İşveren Tazminat Ödemek Zorunda mı?

Eğer işten çıkarma veya işten ayrılma şartları kıdem ve ihbar tazminatına uygunsa, işveren bu tazminatları ödemekle yükümlüdür. Ödeme yapılmazsa işçi, arabulucuya başvurarak veya dava açarak hakkını talep edebilir.

8. Tazminat İçin Zaman Aşımı Süresi Nedir?

• Kıdem tazminatı: 5 yıl
• İhbar tazminatı: 5 yıl

Bu süre zarfında işçi hakkını talep etmelidir, aksi takdirde zaman aşımına uğrar.

9. Tazminat Dava Edilirse Faiziyle mi Alınır?

Evet. Mahkeme kararıyla ödenmeyen tazminatlar, karar tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte tahsil edilir. Anlaşmazlık durumunda önce arabuluculuğa başvurmak zorunludur.

10. Arabuluculuk Süreci Zorunlu mu?

Evet. 1 Ocak 2018 itibarıyla işçi ve işveren arasındaki tazminat alacaklarında arabulucuya başvuru zorunlu hale gelmiştir. Arabuluculuk süreci sonuçlanmadan dava açılamaz.

Sonuç

Kıdem ve ihbar tazminatı, işçinin haklarının korunması açısından büyük önem taşır. Her iki tazminat türü de farklı şartlara bağlıdır ve işçi ile işverenin haklılık durumuna göre değerlendirilir. Hak kaybı yaşamamak için bu süreçlerde dikkatli olunmalı ve gerektiğinde hukuki danışmanlık alınmalıdır.

Dilerseniz İşçi Alacakları Hesaplama aracımız ile kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti ve mesai ücreti hesaplamalarınızı yapabilirsiniz.